Bệnh mất trí nhớ (tiếng Mỹ là Alzheimer's disease) là một bệnh thoái hóa thần
kinh, dần dần phá hủy trí nhớ, khiến người ta mất dần khả năng suy nghĩ và lý
luận, gây trở ngại cho cuộc sống hàng ngày. Bệnh Alzheimer xảy ra do sự tích
tụ bất thường của các protein trong và xung quanh các tế bào não, dẫn đến tổn
thương và giết chết tế bào não.
Bệnh Alzheimer trở nên trầm trọng hơn theo thời gian, với các triệu chứng
trở nên nghiêm trọng hơn khi bệnh tiến triển.
Bệnh liên quan đến tiến trình thoái hóa và chết dần của các tế bào thần kinh
(nơ-ron) trong não, đặc biệt ảnh hưởng đến các khu vực quan trọng đối với
trí nhớ, suy nghĩ và ngôn ngữ.
Trong khi chứng "mất trí nhớ" là thuật ngữ chung để chỉ sự suy giảm khả năng
của thần kinh não bộ, thì Alzheimer là nguyên nhân hàng đầu gây ra chứng mất
trí nhớ, chiếm 60-80% các trường hợp, theo Hiệp hội Alzheimer.
Những đặc điểm chính để nhận ra bệnh Alzheimer:
- Suy giảm trí nhớ: Khó nhớ những gì vừa nghe hay vừa đọc qua, thường là triệu chứng đầu tiên dễ nhận thấy.
- Các vấn đề về suy nghĩ và lý luận: Những khó khăn trong việc giải quyết vấn đề, ra quyết định và phán đoán cũng có thể xảy ra.
- Khó khăn về ngôn ngữ: Các vấn đề về nói, viết và hiểu ngôn ngữ (lời nói của người khác), cũng là triệu chứng suy yếu của não bộ.
- Thay đổi về hành vi và tâm trạng: Sự thay đổi về tính cách, thay đổi tâm trạng và lo lắng hoặc hung hăng gia tăng là trường hợp rất phổ biến.
- Mất phương hướng và lú lẫn: Có thể bị lạc ở những nơi quen thuộc và vật lộn với các công việc hàng ngày. Đây gần như là đặc điểm chính của sự thoái hoá của não bộ.
- Không phải là một phần bình thường của tiến trình lão hóa: Mặc dù lão hóa là một nguy cơ, nhưng bệnh Alzheimer không phải là một phần tất yếu của tiến trình lão hóa. Bởi vì có rất nhiều người vẫn còn minh mẫn cho đến phút cuối.
Nguyên nhân gây ra bệnh là gì?
Tích tụ bất thường về protein:
Bệnh liên quan đến sự tích tụ bất thường của các protein gọi là "amyloid" và
"tau" trong não, tạo thành các mảng bám và đám rối làm gián đoạn khả năng
hoạt động của tế bào não.
Nguyên nhân chính xác vẫn đang được nghiên cứu:
Mặc dù các bất thường về protein là những đặc điểm chính, nhưng lý do chính
xác tại sao những thay đổi này xảy ra vẫn đang được các khoa học gia chú tâm
nghiên cứu.
Tiến triển và ảnh hưởng:
Suy giảm dần:
Các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn theo thời gian, ảnh hưởng đến nhiều khả
năng khác nhau của não.
Gia tăng sự phụ thuộc:
Khi bệnh tiến triển, người bị bệnh ngày càng cần nhiều sự giúp đỡ hơn, ngay
cả trong các hoạt động thông thường hàng ngày.
Không có cách chữa khỏi:
Hiện tại không có cách chữa khỏi bệnh Alzheimer, mặc dù các phương pháp điều
trị có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và làm chậm sự phát triển.
Tuổi thọ:
Theo Hiệp hội Alzheimer, trung bình, những người mắc bệnh Alzheimer sống
được 4-8 năm sau khi được chẩn đoán, nhưng cũng một số người có thể sống lâu
hơn nhiều.
Tuy bệnh Alzheimer là loại bệnh "KHÔNG CÓ THUỐC CHỮA", thế nhưng vẫn CÓ CÁCH PHÒNG NGỪA qua các yếu tố về lối sống.
Hoạt động thể chất:
Tập thể dục thường xuyên, bao gồm hoạt động aerobic như đi bộ nhanh, có
thể cải thiện lưu lượng máu đến não, có khả năng mang lại lợi ích cho các tế
bào não. Hãy đặt mục tiêu tập thể dục cường độ vừa phải ít nhất 150 phút mỗi
tuần, hoặc khoảng hơn 20 phút mỗi ngày. Lưu ý rằng làm vườn cũng được xem là
hoạt động thể chất.
Chế độ ăn:
Một chế độ ăn cân bằng giàu trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo
lành mạnh có thể giúp bảo vệ não. Hạn chế đường, muối, chất béo bão hòa và
thịt đỏ.
Kích thích tinh thần:
Tham gia các hoạt động kích thích tinh thần như đọc sách, giải câu đố hoặc
học các khả năng mới có thể giúp giữ cho trí óc minh mẫn.
Giao tiếp xã hội:
Duy trì các giao tiếp xã hội và luôn năng động trong các tình huống xã hội
có thể giúp trì hoãn hoặc ngăn ngừa chứng mất trí. Sự giao tiếp xã hội không
nhất thiết là phải tụ họp để ngồi quán uống cà phê hay ăn nhậu. Liên lạc với
thân hữu qua điện thoại hay email cũng là phương thức giao tiếp xã hội rất
hữu ích. Điều quan trọng là không nên sống quá cô lập.
Kiểm soát tình trạng sức khỏe:
Kiểm soát các tình trạng như huyết áp cao, tiểu đường và cholesterol cao có
thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Kiểm soát cân nặng:
Duy trì cân nặng khỏe mạnh rất quan trọng đối với sức khỏe tổng quát, bao
gồm cả sức khỏe não bộ.
Ngủ:
Ngủ đủ giấc, từ 7-9 giờ mỗi đêm, rất quan trọng đối với sức khỏe tổng quát
và có thể đóng vai trò trong việc ngăn ngừa bệnh Alzheimer.
Tránh hút thuốc và uống quá nhiều rượu:
Hút thuốc và uống quá nhiều rượu đều có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc
bệnh Alzheimer.
Những điều quan trọng cần lưu ý
Các yếu tố rủi ro cá nhân:
Tuổi tác, tiền sử gia đình và di truyền cũng có thể đóng vai trò trong nguy
cơ mắc bệnh Alzheimer.
Phát hiện sớm:
Theo Alzheimers.gov, nếu bạn lo lắng về nguy cơ của mình, hãy tham khảo với
bác sĩ về các xét nghiệm để truy tìm và chẩn đoán tiềm năng nhiễm bệnh.
Viện Lão khoa Quốc gia (National Institute on Aging) cho biết, các nghiên
cứu đang được tiến hành để hiểu rõ hơn về bệnh Alzheimer và phát triển các
phương pháp phòng ngừa hiệu quả.
Theo Banner Health, bằng cách lựa chọn lối sống lành mạnh, bạn có thể giảm
nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và thúc đẩy sức khỏe não bộ nói chung.
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết.
Nơi đây, chúng tôi xin mời các bạn tham dự một bài khảo sát ngắn, chỉ có 10
câu hỏi về TVBQGVN, hy vọng chúng ta đều đáp trúng 100%.
Nếu lần đầu không được 100%, thì thử lại lần 2, 3, 4, 5 ... cho đến khi đạt được 100%. Đó là phương pháp khiến trí não phải hoạt động.
Các bạn hãy đọc kỹ câu hỏi, chọn câu trả lời rồi bấm vào nút "Trả Lời". Sau đó, bấm vào "Câu hỏi kế" để tiếp tục cho đến hết.
Bùi Phạm Thành
(Sưu tầm và biên soạn)