Con người có cái mặt là quan trọng
nhứt
Thật vậy, nếu lấy cái mặt bỏ đi, tất cả những
gì còn lại
trên thân thể
sẽ không dùng
vào đâu được
hết và cũng
không còn tồn
tại được nữa.
Không có mũi
để thở, không
có miệng để
ăn… Con người
không có cái
mặt là kể như
“tiêu tùng”!
Trước khi “đào sâu” cái mặt, xin mở dấu ngoặc
ở đây để “vinh
danh” tiếng
Việt : phần
lớn những gì
nằm trên cái
mặt đều
bắt đầu bằng
chữ “m”,
trên thế giới
chưa có thứ
tiếng nào như
vậy hết ! Đây,
nhìn coi: trên
mặt có mắt,
mũi, miệng
(mồm), má.
Ở “mắt” có mày, có mi, có mí mắt, rồi mắt
mụp, mắt mọng
nước, mắt mơ
màng, mắt mơ
mộng, mắt mờ,
mắt mù… Qua
tới “mũi”,
ngoài “mùi ”
ra không thấy
chữ “m” nào
khác dính vào.
Có lẽ tại vì
cái mũi nó…
cứng khư,
không… linh
hoạt.
Ấy vậy mà nó – cái mũi – và “chân mày” (cũng
kém linh hoạt
như cái mũi !)
lại được đi
kèm với cái
mặt để… hỗ trợ
cho tiếng “mặt”,
trong từ ngữ
thông thường:
“mặt mũi”,
“mặt mày”, làm
như nếu nói “mặt”
không,
phát âm nghe…
trơn lùi, nhẹ
hều không lọt
lỗ tai! Cho
nên người ta
nói “mặt mũi
bơ phờ” , “mặt
mày hốc hác”,
chớ ít nghe
“mặt bơ phờ,
mặt hốc hác”.
Bây giờ tới “miệng”, thì có môi, có mép, rồi
mồm mép, môi
miếng, miệng
méo, miệng
móm, mím môi,
mếu máo, mấp
máy, bú mớm,
mút mấp…
Đến “má” thì ngoài “mụt mụn” chỉ có “mi một
cái” là còn
thấy chữ “m”
nhè nhẹ phất
phơ… Tiếng
Việt hay quá!
Trở về với cái mặt. Ông Trời, khi tạo ra con
người, ban cho
cái mặt là một
ân huệ lớn.
Nhờ có cái mặt
mà con người
nhận ra nhau,
chồng nhận ra
vợ, con nhận
ra cha, biết
ai là bạn ai
là thù v.v…
Thử tưởng
tượng một ngày
nào đó bỗng
nhiên không ai
còn cái mặt
nữa. Nếu có
sống được nhờ
một sự nhiệm
mầu nào đó,
thử hỏi con
người lấy gì
để nhận diện
nhau?
Chồng vợ, cha con, bạn thù gì đều… xà ngầu.
Vậy là loạn
đứt!
Cho nên xưa nay, người ta coi trọng cái mặt
lắm. Có người còn nói: “Thà chịu mất mạng chớ
không bao giờ
để cho mất
mặt”!
Vì vậy, rủi có ai lỡ lời chạm tự ái một người
nào thì người
đó thấy bị…
mất mặt, liền đưa một nắm tay lên hăm he: “Thằng đó,
bộ nó giỡn mặt
tao hả? Tao phải dằn mặt nó một lần cho nó biết mặt
tao”.
Rồi,
bởi vì cái mặt
nó… nặng ký
như vậy cho
nên khi nói về
một người nào,
người ta chỉ
nhắm ngay vào
cái mặt của
người đó để mà
nói. Nếu ghét
thì gọi “cái
bản mặt” (Cái
mặt mà như tấm
bảng thì thiệt
tình thấy chán
quá! Thường
nghe nói :
“Cái bản mặt
thằng đó tao
coi hổng vô!”.
Nếu hơi khinh
miệt thì gọi
“cái bộ mặt” (
“Thằng này có
bộ mặt ăn cướp
!” ). Còn
khi thương thì
cái mặt trở
thành “cái
gương mặt”(
“Em có gương
mặt đẹp như
trăng rằm !”
).
Chưa
hết ! Khi nổi
giận muốn… hộc
máu, người ta
cũng chỉ nhắm
vào cái mặt
của đối thủ
chớ không chỗ
nào khác để
“dộng một đạp”
hay “cho một
dao” hay “phơ
một phát”
hay…“tạt một
lon ác-xít”!
Bởi vậy, xưa
nay những
người có “nợ
máu” lúc nào
cũng sợ bị
“nhìn mặt trả
thù”, và hồi
thời chống
Pháp, những
điềm chỉ viên
đi nhìn mặt
“quân phản
loạn” đều lấy
bao bố trùm
đầu để giấu
mặt!
Con
người, khi
nhìn người
khác, lúc nào
cũng bắt đầu ở
cái mặt (Chỉ
có người
không… bình
thường mới
nhìn người
khác
bắt
đầu ở cái chân
hay cái bụng
hay cái
lưng!) Ở đó -
ở cái mặt –
ngoài cái đẹp
cái xấu ra,
còn hiện lên
“cái mặt bên
trong” của con
người. Các nhà
văn gọi là
“nét mặt”,
nghe … trừu
tượng nhưng
suy cho kỹ nó
rất đúng.
Bởi
vì chỉ có cái
mặt là... vẽ
được cái nội
tâm của con
người thật đầy
đủ. Cho nên
mới có câu:
“Xem mặt mà
bắt hình dong”
(hình dong ở
đây là cái
hình dong giấu
kín bên trong
con người).
Cho nên, trên
sòng bài, các
con bạc thường
“bắt gân mặt”
nhau để đoán
nước bài của
đối thủ.
Cho
nên mấy “giáo
sư chiêm tinh
gia” lúc nào
cũng liếc sơ
cái mặt của
thân chủ trước
khi nâng bàn
tay lên xem
chỉ tay, để...
định mức coi
“thằng cha này
nó sẽ tin mấy
phần trăm
những gì mình
nói ”! Thì ra,
đời người
không nằm
trong lòng bàn
tay như mấy
“thầy” đó nói,
mà nó nằm ngay
trên nét mặt!
Cũng
bởi vì cái mặt
nó… phản động
như vậy cho
nên các “đỉnh
cao trí tuệ
của ta” đã
nâng cao cảnh
giác, ẩn mặt
một cách... an
toàn suốt giai
đoạn đấu tranh
“chìm” và chỉ
“xuất đầu lộ
diện” khi toàn
dân đã vùng
lên nổi dậy.Và
các“đồng chí
vĩ đại của
ta”... thay
tên đổi mặt
lia chia để
đánh lạc hướng
kẻ địch, nay
để râu mai
thay tóc mốt
cạo đầu v v …
Họ
ôm khư khư cái
mặt để... quản
lý nó từng
giây từng
phút, chỉ sợ
nó để lòi ra
cái mặt thật
nhét giấu ở
bên trong,
riết rồi nó xơ
cứng như mặt
bằng đất. Đến
nỗi vào bàn
hội nghị quốc
tế, các đối
tượng không
làm sao “bắt
gân mặt” để
“đi” một nước
bài cho ngoạn
mục!
Ở
đây, phải nói
thêm cho rõ là
cho dù trong
nội bộ với
nhau – nghĩa
là giữa “ta”
và “ta” - cái
mặt vẫn bị
quản lý y
chang như vậy,
bởi vì hành
động đó đã
biến thành
“bản năng” từ
khuya.
Vì
vậy, đừng ngạc
nhiên khi
thấy, sau hội
nghị, mới “ôm
hôn nhau thắm
thiết tình
đồng chí” mà
trên đường về
lại khu bộ có
cán bộ đã bị
“bùm” hay bị
“cho xe rơi
xuống hố” một
cách rất… bài
bản, để lại
niềm “vô cùng
thương tiếc”
nằm trên vòng
hoa phúng điếu
của người đã
ra lịnh hạ
thủ!
Có
khi, chính
“đồng chí”
này là người
thay mặt tập
thể, đứng ra…
rớt nước mắt
đọc điếu văn!
Ở đây, ông bà
mình nói:“Phải
muối mặt mới
làm được như
vậy”.Thật là
chí lý! Cái
mặt đã muối
rồi thì đâu
còn sợ… bị
thúi hay bị
sình! Ta cứ
tỉnh bơ thôi!
Bởi
cái mặt nó
phản ảnh con
người nên hát
bội mới “dặm
mặt” sao cho
đúng với cái
“vai”. Để khi
bước ra sân
khấu, khán giả
nhận ra ngay
“thằng trung,
thằng nịnh,
thằng hiền,
thằng dữ”… v
v. Ngoài đời
không có ai
dặm mặt, nhưng
vẫn được người
khác “nhận
diện” là:
thằng mặt gà
mái, thằng mặt
có cô hồn,
thằng mặt…
mẹt, mặt mâm,
mặt thớt, mặt
hãm tài, mặt
đưa đám, mặt
trù cha hại
mẹ, mặt… mo …
v v.
Sau
tháng tư 1975,
người dân miền
Nam đã được
Nhà Nước “vẽ
lọ bôi hề”
thành những
khuôn mặt...
không giống
ai, để đóng
vai “nhân dân
làm chủ” trên
sân khấu cách
mạng, trong vở
trường kịch
“Đảng lãnh
đạo, Nhà nước
quản lý, Nhân
dân làm chủ”…
Trên
sân khấu chánh
trị Việt Nam
bây giờ, trong
cũng như ngoài
nước, “đào
kép” tuy không
dặm mặt như
nghệ sĩ hát
bội nhưng mỗi
người đều có
“lận lưng” vài
cái mặt nạ, để
tùy hoàn cảnh,
tùy đối tượng
mà đeo lên cho
người ta “thấy
mình là ai”
(dĩ nhiên
không phải là
cái mặt thật
của mình.
Rồi
cũng “phùng
mang trợn mắt
hát hò inh ỏi”
một cách rất…
tròn vai, làm
“bà con đồng
bào, đồng chí,
đồng hương” cứ
thấy như thiệt
! Điểm đặc
biệt là ông
nào bà nào
cũng muốn
thiên hạ chỉ
nhìn thấy có
“cái mặt của
mình” trong
đám bộ mặt
đang múa may
quay cuồng
trên sân khấu.
Vì
vậy, họ phải
rán bơm cho
cái mặt của
mình to
bằng... cái
nia, để thấy
họ mới đúng
là...“đại
diện”! Chẳng
qua là họ muốn
tạo thời cơ để
kiếm cho cái…
đít của họ một
cái… ghế! Đến
đây thì vở
tuồng trên sân
khấu đang
chuyển sang
lớp “gà nhà
bôi mặt đá
nhau” ... Cái
mặt đã trở
thành “một vấn
đề”!
Để
chấm dứt bài
này, và để
được yên thân,
xin phép độc
giả cho tôi
“vác cái mặt
của tôi đi chỗ
khác”!
Tiểu
Tử