Có lẽ chúng ta đã nghe và thuộc nằm lòng câu "Sinh, Lão, Bệnh, Tử", tóm tắt
cái vòng "sinh-tử" của sinh vật, trong đó con người.
Hiện nay, chúng đang ở thời điểm "Lão", thế cho nên phải chú tâm đến "Bệnh"
để kéo dài thêm con đường đi đến cửa "Tử". Điều đáng chú ý là "đi đến" chứ
không phải "nằm chờ".
Để thực hiện việc "Phòng bệnh hơn chữa bệnh", con người ta luôn cố
gắng tìm ra những phương pháp giữ gìn sức khoẻ, nhất là sức khoẻ của người
già.
Trên thực tế, không có "công thức giữ gìn sức khỏe" duy nhất nào có thể áp
dụng cho tất cả người cao tuổi, vì nhu cầu của mỗi người là khác nhau. Tuy
nhiên, cũng có một phương pháp kết hợp một số điều vẫn được các nhà nghiên
cứu về sức khoẻ cho là cần thiết để duy trì sức khoẻ của người lớn tuổi,
trong khoảng 60 tuổi trở lên.
Sau đây là "công thức" không những có thể áp dụng để "giữ gìn" mà còn tăng
cường hoặc cải thiện sức khỏe cho người lớn tuổi:
1. Dinh dưỡng:
Tập trung vào thực phẩm giàu dinh dưỡng: Vì nhu cầu calorie
giảm dần theo tuổi tác, nên điều quan trọng là phải tiêu thụ thực phẩm chứa
nhiều vitamin, khoáng chất và các chất dinh dưỡng quan trọng khác mà không
chứa quá nhiều calories.
Nhấn mạnh vào sự đa dạng và thực phẩm nguyên chất: Bao gồm
nhiều loại trái cây và rau quả nhiều màu sắc, ngũ cốc nguyên hạt, protein
nạc (như hải sản, gia cầm và đậu) và sữa ít chất béo hoặc các sản phẩm thay
thế được tăng cường.
Ưu tiên cho các chất dinh dưỡng chính: Đặc biệt chú ý đến:
- Protein: Cần thiết để duy trì khối lượng cơ bắp, có thể giảm theo tuổi tác. Bảo đảm hấp thụ đủ từ nhiều nguồn khác nhau như đã nói ở trên (hải sản, gia cầm và đậu).
- Calcium và Vitamin D: Rất quan trọng đối với sức khỏe của xương và ngăn ngừa chứng loãng xương. Bao gồm sữa, rau lá xanh và thực phẩm tăng cường, và thảo luận về các chất bổ sung, như thuốc bổ, với bác sĩ nếu cần.
- Vitamin B12: Khả năng hấp thụ có thể giảm theo tuổi tác, vì vậy hãy bảo đảm hấp thụ đủ lượng chất xơ qua thực phẩm tăng cường hoặc cân nhắc việc bổ sung qua thuốc bổ.
- Chất xơ trong chế độ ăn uống: Thúc đẩy quá trình tiêu hóa khỏe mạnh và giúp kiểm soát lượng đường trong máu. Có trong ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau và các loại đậu.
- Kali (Potassium): Quan trọng đối với việc kiểm soát huyết áp và sức khỏe tổng quát.
- Hạn chế chất béo không lành mạnh, đường và muối: Giảm thiểu thực phẩm chế biến, đồ uống có đường và lượng muối quá mức để giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
- Giữ đủ nước: Uống nhiều nước và các loại đồ uống không đường khác trong ngày, ngay cả khi không cảm thấy khát.
2. Hoạt động thể chất:
- Nhắm đến mục tiêu kết hợp các bài tập: Kết hợp các hoạt động aerobic, tăng cường cơ bắp và rèn luyện thăng bằng.
- Cố gắng thực hành theo lời khuyên: Hàng tuần, cố gắng dành ít nhất 150 phút hoạt động aerobic cường độ vừa phải, cộng với các hoạt động tăng cường cơ bắp trong 2 ngày trở lên.
- Thích ứng với khả năng của từng cá nhân: Nếu bạn có hạn chế hoặc tình trạng bệnh mãn tính, hãy tham khảo với bác sĩ để lập lập ra một chương trình tập luyện an toàn và hiệu quả.
- Tìm các hoạt động thú vị: Chọn các hoạt động bạn thích và có thể gắn bó, chẳng hạn như đi bộ, bơi lội, chơi banh, làm vườn hoặc khiêu vũ.
3. Sức khỏe tinh thần và cảm xúc:
Khi nói đến sức khoẻ, thông thường, chúng ta chỉ nghĩ đến phần thể chất. Thế
nhưng, tinh thần cũng là phần quan trọng, vì thể chất và tinh thần luôn đi
đôi với nhau. Có lẽ vì thế mà thành ngữ có câu:
"Một tinh thần minh mẫn, trong một cơ thể khoẻ mạnh."
- Giữ tinh thần được kích thích: Tham gia các hoạt động thử thách trí óc của bạn, chẳng hạn như đọc sách, giải câu đố hoặc học các kỹ thuật mới được hướng dẫn trên Internet và YouTube.
- Duy trì sự kết nối với xã hội: Chống lại sự cô đơn và cô lập bằng cách dành thời gian cho những người thân yêu, tham gia các nhóm hoặc làm thiện nguyện.
- Kiểm soát sự căng thẳng tinh thần: Thực hành các kỹ thuật giảm căng thẳng như thiền, chánh niệm hoặc tham gia các sở thích có tính cách giải trí khác.
- Ưu tiên cho giấc ngủ: Đặt mục tiêu ngủ ngon 7-9 tiếng mỗi đêm.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần: Đừng ngần ngại liên hệ với bạn bè, gia đình hoặc các chuyên gia, bác sĩ, để được giúp đỡ về các vấn đề sức khỏe tâm thần.
4. Thói quen chăm sóc sức khỏe:
- Kiểm tra sức khỏe thường xuyên: Đến gặp bác sĩ để khám sức khỏe định kỳ, tiêm vắc-xin để phát hiện và kiểm soát sớm các tình trạng có thể gây nên bệnh mãn tính.
- Chú ý về việc dùng thuốc: Nhận thức được cơ thể bạn phản ứng với thuốc như thế nào khi bạn già đi và thảo luận về các rủi ro tiềm ẩn với bác sĩ.
- Cân nhắc các chất bổ sung chế độ ăn uống: Hãy thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên viên y tế của bạn để xem liệu các chất bổ sung có phù hợp với bạn dựa trên chế độ ăn uống và tình trạng sức khỏe của bạn hay không.
Hãy lưu ý rằng, những điều trên đây chỉ là lời khuyên chung. Nếu không cảm thấy hợp với tuổi tác và thể chất của mình, thì nên tham khảo ý kiến bác sĩ để lập một chương trình chăm sóc sức khỏe cá nhân dựa trên nhu cầu riêng và lịch sử bệnh lý của bạn.
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết. Chúc các bạn sống khoẻ, sống vui, và sống
lâu.
Nơi đây, chúng tôi xin mời các bạn tham dự cuộc hỏi/đáp về sự hiểu biết về
phương pháp giữ gìn sức khoẻ mà các bạn vừa đọc qua. Đây là cách khảo sát mở
sách (open book quiz), bạn có thể scroll lên trên để tham khảo trước khi trả
lời, nếu muốn.
Các bạn hãy đọc kỹ câu hỏi, chọn câu trả lời rồi bấm vào nút "Trả Lời". Sau đó, bấm vào "Câu hỏi kế" để tiếp tục cho đến hết.
Bùi Phạm Thành
(Sưu tầm và biên soạn)